Vespa to nie tylko środek transportu, ale też symbol stylu życia. Warto jednak wiedzieć, że za jej sukcesem kryje się nie tylko design i włoski urok – ale też konkretne działania związane z ochroną własności intelektualnej.
“Siedemdziesiąt trzy lata po zarejestrowaniu znaku towarowego Piaggio 23. kwietnia 1946 r. i przy ponad 18 milionach skuterów przemykających po drogach na sześciu kontynentach, Vespa może naprawdę twierdzić, że zmieniła sposób, w jaki świat się integruje, jednocząc młodych ludzi we wspólnej pasji, bez względu na kulturę czy pochodzenie. “
Źródło: www.vespa.com
1. Nazwa Vespa – kto ją wymyślił i co oznacza?
„Vespa” po włosku oznacza „osa” – to porównanie miało odnosić się do charakterystycznego kształtu prototypu, z szerokim nadwoziem (tyłem skutera) i jego “talią”.
Nazwę wymyślił sam Enrico Piaggio, gdy po raz pierwszy zobaczył prototyp skutera i powiedział: „Sembra una vespa!” (Wygląda jak osa!).
Marka została szybko zarejestrowana – i dziś to jeden z najlepiej rozpoznawalnych znaków towarowych na świecie.
2. Projektant i rok powstania – narodziny ikony
Skuter Vespa został zaprojektowany w 1946 roku przez lotniczego inżyniera Corradino D’Ascanio.
Poszukiwany był dwuślad dla ludzi, jako dostępny, tani i wygodny środek transportu. Związane to było z potrzebami powojennej sytuacji.
Co ciekawe, D’Ascanio przede wszystkim interesował się lotnictwem (był opętany na punkcie zaprojektowania helikoptera), może dlatego zaprojektował coś zupełnie innego od tego co było znane: pojazd, który był łatwy w prowadzeniu, czysty i komfortowy, nawet dla kobiet w spódnicach. 🙂
To projekt z wizją, a może lepiej powiedzieć – genialny i doskonały przykład wzoru przemysłowego (design), który także uzyskał ochronę.
3. Silnik i patent, który dał Vespie przewagę
Vespa posiadała szereg innowacyjnych rozwiązań technicznych – m.in. obudowany silnik i brak łańcucha napędowego.
Już w 1946 roku Piaggio uzyskał patent na konstrukcję skutera, który miał zmienić sposób, w jaki ludzie poruszają się po mieście.
Ten patent był punktem wyjścia do zbudowania przewagi konkurencyjnej. Przez lata Piaggio rozszerzał ochronę na kolejne rynki.
4. Radziecka podróbka – kto próbował skopiować Vespę?
W latach 50. ZSRR stworzył własną wersję skutera – Viatka 150 – dokładną kopię Vespy 150 GS (radziecka wersja miała inną nazwę – Viatka i była o 10 kg cięższa od Vespy, co było konsekwencją wyprodukowania jej z grubszej stali – na tym kończyły się poważne różnice).
Problem? Była to nieautoryzowana kopia, co doprowadziło do sporu na tle naruszenia praw. Niestety Piaggio nie posiadał żadnych praw własności przemysłowej w ZSRR, w związku z czym nie miał żadnego prawnego instrumentu na podróbkę – “Viatkę”.
Piaggio próbował interweniować, ale w realiach zimnej wojny egzekwowanie praw było praktycznie niemożliwe. Wymyślił więc strategię “ośmieszania” kopiowania – tytuł jednego z artykułów z 1960 w tej sprawie głosił: “Oni robią satelity ale kopiują skutery!”.
To klasyczny przykład, jak trudne może być nie tylko dopasowanie ochrony ale i dochodzenie praw IP, gdy w grę wchodzą geopolityka i brak poszanowania praw własności intelektualnej. Viatka w okresie 1957-1966 była wyprodukowana w więcej niż 300 000 kopiach.
5. Vespa to nie tylko skuter. To ikona popkultury
Vespa – Not just a scooter. A way of life..”– to hasło pojawia się w wielu kampaniach, ale też symbolicznie oddaje status tej marki.
Vespa występowała w dziesiątkach filmów, m.in.:
– Rzymskie wakacje (1953) – Audrey Hepburn i Gregory Peck na klasycznej Vespa 125
– La Dolce Vita (1960) – Federico Fellini uczynił z Vespy element włoskiego stylu życia
– Quadrophenia (1979) – brytyjska subkultura modów i ich ukochane skutery
– Luca (2021, Pixar) – film animowany, w którym Vespa staje się marzeniem dzieci z nadmorskiego włoskiego miasteczka
– ale także w ta różnych filmach jak „102 Dalmatyńczyki”, “Tłumaczka”, czy „Transformers”.
Vespa pojawiła się także w teledyskach, reklamach i na wybiegach – od Madonny po Diora.
Z perspektywy pełnomocnika:
Choć dziś Vespa jest symbolem wolności i stylu, jej sukces to także wynik konsekwentnej ochrony marki, wzoru przemysłowego i patentów. Zastanów się – co by było, gdyby Piaggio nie zadbał o swoje prawa? NIe jest to tylko jednorazowa decyzja. Przez lata wypracowana pozycja na rynku jest “smacznym kąskiem” dla konkurencji. A spory IP bywają naprawdę trudne.
Tutaj ostatni ze sporów dotyczących znaku 3D – kształtu Vespa. W 2013 roku spółka Piaggio zgłosiła w EUIPO trójwymiarowy unijny znak towarowy przedstawiający charakterystyczny kształt skutera Vespa – dla towarów z klasy 12 (skutery) i 28 (modele hulajnóg). Początkowo zgłoszenie spotkało się z odmową ze względu na brak charakteru odróżniającego (!). Takie odmowy są zmorą pełnomocników IP z wielu państw i branż. Ostatecznie znak został zarejestrowany w 2014 r. ale jako znak, który nabył wtórną zdolność odróżniającą.
Chińska firma Zhejiang Zhongneng Industry Group złożyła jednak wniosek o unieważnienie prawa do znaku, powołując się m.in. na wcześniejszy wzór przemysłowy oraz bezwzględne podstawy unieważnienia. Wydział Unieważnień EUIPO odrzucił ten wniosek, ale po odwołaniu Piąta Izba Odwoławcza EUIPO w 2021 r. uchyliła tę decyzję i unieważniła rejestrację znaku. Uznała, że Piaggio nie wykazało, by kształt skutera Vespa nabył charakter odróżniający na całym terytorium UE, co było konieczne do jego skutecznej ochrony jako znaku towarowego.
Vespa wygrała w Sądzie Unii Europejskiej. Tutaj możecie o tym przeczytać T-19/22.
Marka też może być ikoną – pod warunkiem, że zadbasz o jej ochronę.
👉 Chcesz dowiedzieć się, jak chronić rozwiązania swoje lub swojego klienta nazwę, projekt?
Skontaktuj się – wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie dla Twojej marki.
👉 Zapraszam na trwające całe lato Summer IP Session
